ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ

Τα ινομυώματα (fibroids), σχηματισμοί από μυϊκές ίνες που συσσωρεύονται στα τοιχώματα της μήτρας, είναι καλοήθεις όγκοι από τους πιο συχνούς που συναντώνται στη μήτρα. Αποτελούνται από ίνες κολλαγόνου και μυϊκού ιστού και έχουν συνήθως σφαιρικό σχήμα. Η ανάπτυξή τους εξαρτάται από τις ορμόνες του κύκλου. Το μέγεθός τους ποικίλει: μπορεί να είναι πολύ λίγα εκατοστά έως και τόσο μεγάλα που καταλαμβάνουν ολόκληρη την κοιλιά και φαίνονται σαν πρήξιμο.

Κυρίως διαγιγνώσκονται σε νεαρές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, κυρίως επειδή μπορεί να εμποδίζουν την γονιμότητα. Ένα ποσοστό 40-50% των γυναικών δημιουργεί και αναπτύσσει ινομυώματα στην αναπαραγωγική ηλικία, συνήθως μετά τα 35, αλλά πιο σπάνια μπορούν να εμφανιστούν και σε ηλικίες κάτω των 30. Πολύ σπάνια μπορούν να εξελιχθούν σε κακοήθεις όγκους.

Ο βαθμός στον οποίο επηρεάζουν την υγεία εξαρτάται από το μέγεθος και την ακριβή τους θέση. Στο 50% των περιπτώσεων δεν προκαλούν προβλήματα, τα υπόλοιπα όμως ινομυώματα μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρές επιπλοκές.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα ινομυώματα ποικίλλουν σε αριθμό, μέγεθος και θέση στη μήτρα. Μπορεί να είναι μονήρη (μεμονωμένα) ή πολλαπλά (μέχρι και περισσότερα των 20) και το μέγεθός τους μπορεί να είναι από αυτό μιας φακής έως ενός μικρού καρπουζιού. Τα συμπτώματα λοιπόν, αποτελούν μια συνάρτηση των παραπάνω παραγόντων (αριθμός και μέγεθος), όπως επίσης και της ανατομικής θέσης που κατέχουν στη μήτρα.

Τα πιο συχνά συμπτώματα που προκαλούν τα ινομυώματα είναι:

  • Βαριές και παρατεταμένης διάρκειας περίοδοι με πήγματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ασθενής να νιώθει αναιμία, εύκολη κόπωση, ζαλάδα και νωθρότητα. Τα ινομυώματα βρίσκονται στο εσωτερικό της μήτρας και την εμποδίζουν να συσπαστεί αποτελεσματικά κατά το τέλος της περιόδου.
  • Υπογονιμότητα. Τα ινομυώματα, ακόμα και μικρά σε μέγεθος, όταν ασκούν πίεση ή παραμορφώνουν την είσοδο της μήτρας (τράχηλος) ή τα στόμια των σαλπίγγων, εμποδίζουν την ομαλή δίοδο του σπέρματος προς τις σάλπιγγες όπου γίνεται η γονιμοποίηση.
  • Συχνουρία, συχνές ουρολοιμώξεις, ακράτεια ούρων. Τα μεγάλα συνήθως σε μέγεθος ινομυώματα, ασκούν πίεση στην ουροδόχο κύστη που βρίσκεται σε άμεση επαφή με τη μήτρα, εμποδίζοντας την πλήρη διάτασή της και την ομαλή λειτουργία της.
  • Αποβολές πρώτου τριμήνου κύησης. Τα ινομυώματα που συνήθως καταλαμβάνουν χώρο στην κοιλότητα της μήτρας, εμποδίζουν την ομαλή εμφύτευση του εμβρύου στην εσωτερική επιφάνεια της μήτρας (ενδομήτριο).
  • Κοιλιακά άλγη, συνήθως σταδιακής έναρξης και με διαλείποντα ή συνεχή χαρακτήρα. Λόγω μεγέθους προκαλούν την αίσθηση βάρους, ενώ λόγω ανεπαρκούς αιματώσεώς τους προκαλούν ισχαιμικούς πόνους παρόμοιους με αυτούς που προκαλεί η καρδία κατά το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Οξύς και ισχυρός πόνος μπορεί να προκληθεί σπάνια κατά τη συστροφή ενός μισχωτού ινομυώματος γύρω από τον άξονά του.

Επειδή έχουν την τάση να μεγαλώνουν, καλό είναι να παρακολουθούνται με υπερηχογραφικό έλεγχο κάθε χρόνο.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Αν και σε πολλές περιπτώσεις είναι εύκολη η διάγνωση των ινομυωμάτων κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής εξέτασης, επιπλέον εξετάσεις είναι απαραίτητες προκειμένου η διάγνωση να είναι ακριβής. Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

  • Υπερηχογράφημα της μήτρας, κοιλιακό ή/και διακολπικό.
  • Υστεροσαλπιγγογραφία. Με την εξέταση αυτή διαπιστώνεται ακτινολογικά η ροή ειδικής σκιαγραφικής ουσίας μέσω της μήτρας και των σαλπίγγων. Η εξέταση αυτή μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για την κοιλότητα της μήτρας και τη διαβατότητα των σαλπίγγων.
  • Υστεροσκόπηση. Εξετάζεται λεπτομερώς η ενδομητρική κοιλότητα, με τη χρήση ενδοσκοπίου μέσω του τραχήλου εξέταση αυτή συνήθως πραγματοποιείται λίγες ημέρες μετά το τέλος της περιόδου, όταν το ενδομήτριο είναι λεπτό και τα στόμια των σαλπίγγων ευκολότερα ορατά.
  • Λαπαροσκόπηση. Στην επέμβαση αυτή, που πραγματοποιείται με γενική αναισθησία, η κοιλιακή κοιλότητα της ασθενούς διατείνεται με διοξείδιο του άνθρακα έτσι ώστε τα όργανα να είναι πιο ορατά. Κατόπιν ένα ενδοσκόπιο εισάγεται στο εσωτερικό της κοιλιάς μέσα από μια μικροσκοπική τομή κοντά στον αφαλό. Με τη βοήθεια του ενδοσκοπίου και παρατηρώντας με μεγάλη προσοχή, ο ειδικός χειρουργός ελέγχει την κατάσταση των κοιλιακών οργάνων και εντοπίζει αν υπάρχουν παθολογικές καταστάσεις (π.χ. ενδομητρίωση, πυελικές συμφύσεις, ινομυώματα) που προκαλούν υπογονιμότητα.
  • Μαγνητική τομογραφία. Με την εξέταση αυτή είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων και να διαπιστωθεί αν τα ινομυώματα αυτά παραμορφώνουν ή όχι την μητρική κοιλότητα. Αν και ως μέθοδος είναι πολύ ακριβής, σπάνια χρησιμοποιείται για τη διάγνωση ινομυωμάτων. Περισσότερο χρησιμοποιείται για τη διαφορική διάγνωσή τους και τοπογραφική συσχέτισή τους.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές επιλογές: η ορμονοθεραπεία, η χειρουργική θεραπεία και ο αρτηριακός εμβολισμός. Κάθε μια από αυτές τις τεχνικές εμπεριέχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τα οποία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν από την επιλογή της μιας ή της άλλης μεθόδου. Οι γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν στη θεραπευτική επιλογή που τις αφορά.

Φαρμακευτική Θεραπεία

Η φαρμακευτική αγωγή στηρίζεται κυρίως στη διακοπή της παραγωγής οιστρογόνων και στην ατροφία του ινομυώματος. Με τη φαρμακευτική αντιμετώπιση των ινωμάτων έχουμε δύο επιλογές:

  • Την εξάλειψη των συμπτωμάτων

Στην περίπτωση κατά την οποία τα ινομυώματα είναι συμπτωματικά (π.χ. αιμορραγίες) είναι δυνατόν να εφαρμοστεί φαρμακευτική αγωγή, η οποία σε κάθε περίπτωση θα διαρκεί λιγότερο από 6 μήνες. Αυτή θα στοχεύει στη θεραπεία των συμπτωμάτων που αισθάνεται η ασθενής και όχι στο ίδιο το ίνωμα.

Κατά γενικό κανόνα χρησιμοποιούνται παράγωγα της προγεστερόνης και ανάλογα της GnRH. Αντιφλεγμονώδη και αιμοστατικά (για τον περιορισμό των αιμορραγιών) μπορούν επίσης να συμπληρώσουν την αντιμετώπιση. Όμως η χρησιμότητα αυτού του τύπου θεραπείας τις περισσότερες φορές είναι περιορισμένη και εμπεριέχει παρενέργειες παρόμοιες με τις παρενέργειες της εμμηνόπαυσης: πονοκεφάλους, εξάψεις, κολπική ξηρότητα, οστεοπενία και κόπωση. Τέλος, το ινομύωμα θα ξαναμεγαλώσει μερικούς μήνες μετά τη διακοπή της θεραπείας.

  • Την προετοιμασία και τη διευκόλυνση της χειρουργικής επέμβασης (χρησιμοποιείται ως προετοιμασία της επέμβασης ώστε να μειωθεί το μέγεθος του όγκου και να διορθωθεί η αναιμία πριν τη χειρουργική αφαίρεση)
Χρησιμοποιούνται κυρίως φάρμακα τα οποία δρουν αναστέλλοντας στη γυναίκα την έκκριση της οιστραδιόλης (αγωνιστές της GnRH). Χορηγούνται όταν η ασθενής έχει αναιμία (τιμές αιμοσφαιρίνης κάτω ή ίσες με 8 g/dl) και όταν είναι απαραίτητο να μειωθεί το μέγεθος του ινομυώματος για να διευκολυνθεί ή να τροποποιηθεί η χειρουργική τεχνική. Λαμβάνονται επί τρεις μήνες και η μείωση εμφανίζεται ήδη από την 6η έως την 8η εβδομάδα αγωγής. Σε περίπτωση αναιμίας (έλλειψη σιδήρου), πριν από την επέμβαση χορηγείται και σίδηρος.

 

Χειρουργική θεραπεία

 

Διακρίνουμε δύο τύπους χειρουργικής επέμβασης:

  • Την ινομυωματεκτομή: αφαιρούμε μόνο τα ινομυώματα. Αυτή η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω τομής (λαπαροτομία) είτε μέσω ενδοσκόπησης δηλαδή λαπαροσκόπησης και υστεροσκόπησης. Η ινομυωματεκτομή με υστεροσκόπηση αφορά τα ινομυώματα που βρίσκονται στην κοιλότητα της μήτρας. Το υστεροσκόπιο εισάγεται στη μήτρα από τον κόλπο. Η επέμβαση πραγματοποιείται χωρίς να απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο.
Η ινομυωματεκτομή παρουσιάζει μειονεκτήματα, ιδιαίτερα το υψηλό ποσοστό συμφύσεων και κυρίως την επανεμφάνιση των ινομυωμάτων, πράγμα που συμβαίνει στο ένα τρίτο των περιπτώσεων. Έτσι, κάποιες φορές η θεραπεία θα είναι ριζική και προβλέπει την αφαίρεση της μήτρας. Ωστόσο, στις νέες γυναίκες την αποφεύγουμε γιατί θα τους στερούσε κάθε ελπίδα μητρότητας.
  • Η υστερεκτομή προτείνεται στις γυναίκες που έχουν πολύ μεγάλη μήτρα, πάρα πολλά ινώματα και δεν επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά.