ΕΞΩΜΗΤΡΙΟ

Η συνάντηση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο λαμβάνει χώρα εντός της σάλπιγγας. Αμέσως μετά τη γονιμοποίηση το γονιμοποιημένο ωάριο (ζυγωτό) ακολουθεί τη σάλπιγγα μέχρι την ενδομητρική κοιλότητα. Κατά τη διαδρομή αυτή το αρχικό κύτταρο υπόκειται σε διαδοχικές διαιρέσεις. Μόλις το έμβρυο εισέλθει στην ενδομητρική κοιλότητα, εμφυτεύεται στο ενδομήτριο, το οποίο και του παρέχει το απαραίτητο μικροπεριβάλλον προκειμένου να αναπτυχθεί. Αυτή είναι και η φυσιολογική πορεία του εμβρύου.

Κάποιες φορές όμως, το έμβρυο αυτό αντί να εμφυτευθεί στην ενδομητρική κοιλότητα, εμφυτεύεται εκτός αυτής. Στις περιπτώσεις αυτές αναφερόμαστε με τον όρο εξωμήτριος ή έκτοπος κύηση.

Η εμφύτευση του κυήματος εντός της ενδομητρικής κοιλότητας του δίνει τον απαραίτητο χώρο, για να αναπτυχθεί. Αντίθετα η εμφύτευσή του εκτός της κοιλότητας της μήτρας του στερεί τον απαραίτητο αυτό χώρο. Συνεπώς, με την αύξηση του μεγέθους του εμβρύου ασκείται πίεση στους παρακείμενους ιστούς, οι οποίοι κάποια στιγμή ενδέχεται να υποστούν ρήξη. Η ρήξη αυτή προκαλεί με τη σειρά της αιμορραγία, που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία ή ακόμα και τη ζωή της γυναίκας.

Τα εξωμήτρια κυήματα εντοπίζονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία (περίπου το 95%) εντός των σαλπίγγων. Άλλες εκτός μήτρας έδρες εμφύτευσης του κυήματος είναι η κοιλιακή χώρα και οι ωοθήκες.

Σπανιότερα (συνήθως μετά από θεραπείες γονιμότητας ή ως αποτέλεσμα εξωσωματικής γονιμοποίησης), η εμφύτευση μπορεί να λάβει χώρα σε άλλα σημεία, όπως σε μια ωοθήκη, στον τράχηλο ή στην περιτοναϊκή κοιλότητα.

Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να συνυπάρχει ενδομήτριος και εξωμήτριος κύηση, κατάσταση που καλείται ετερότοπη κύηση.

Από τη διεθνή βιβλιογραφία προκύπτει, πως το ποσοστό των εξωμήτριων κυήσεων επί του συνόλου των κυήσεων κυμαίνεται μεταξύ του 1,8% και του 3%.

• Οι φλεγμονές της μήτρας και των σαλπίγγων
• Οι συμφύσεις (εσωτερικές ουλές) των σαλπίγγων από προηγούμενες επεμβάσεις ή φλεγμονές
• Ανωμαλίες της διάπλασης των σαλπίγγων
• Η ενδομητρίωση
• Οι όγκοι σαλπίγγων και ωοθηκών
• Τα ινομυώματα της μήτρας
• Ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των σαλπίγγων
• Ο σπασμός των σαλπίγγων
• Προηγούμενη εξωμήτριος κύηση
• Προηγούμενη καισαρική τομή
• Το κάπνισμα
• Ηλικία > 35 ετών

Συνήθως, τα συμπτώματα μιας εξωμητρίου κύησης γίνονται αντιληπτά περί την 6η ή 7η εβδομάδα (κάποιες φορές και από την 4η).

Προκειμένου να γίνει έγκαιρη διάγνωση και να αποφευχθεί ενδεχόμενη ρήξη, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε στο γιατρό σας μόλις υποψιαστείτε την ύπαρξη προβλήματος. Συμπτώματα που πρέπει να σας ανησυχήσουν είναι:

• Κοιλιακός πόνος ή ενόχληση, οξείας ή και ήπιας μορφής, που εντοπίζεται στη μία πλευρά ή διαχέεται σε όλη την κοιλιά και μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία και εμετό. Ο πόνος μπορεί να γίνεται εντονότερος όταν βήχετε ή με την εντερική δραστηριότητα.
• Σταγόνες αίματος ή αιμορραγία, χρώματος κόκκινου ή καφέ, που μπορεί να θυμίζει την αρχή της περιόδου.
• Πόνος στον ώμο, ιδίως όταν είστε ξαπλωμένη.Προσοχή: το σύμπτωμα αυτό μπορεί να υποδεικνύει ρήξη εξωμητρίου και εσωτερική αιμορραγία (η οποία διεγείρει νεύρα που φτάνουν ως τον ώμο σας).
• Σε περίπτωση ρήξης (όταν υπάρχει μεγάλη απώλεια αίματος) αδύναμος αλλά ταχύς σφυγμός, ωχρότητα, ζάλη ή λιποθυμία.

Αν υπάρχει υποψία εξωμήτριας κύησης, η έγκυος υποβάλλεται σε μια σειρά εξετάσεων:

• Εξέταση αίματος για την ανίχνευση της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, μιας ορμόνης η οποία υποδεικνύει εγκυμοσύνη. Αυξημένη χοριακή, αλλά όχι τόσο όσο θα επέβαλλε η φάση της εγκυμοσύνης στην οποία βρίσκεστε, δηλώνει πιθανώς εξωμήτριο κύηση. Η εξέταση επαναλαμβάνεται συνήθως σε 2-3 μέρες για να επαληθεύσει τη διάγνωση και για να εκτιμηθεί ο ρυθμός αύξησης της βHG, η οποία σε περίπτωση φυσιολογικά εξελισσόμενης κύησης υπερδιπλασιάζεται σε αυτό το χρονικό διάστημα.
• Διακολπική εξέταση. Έντονη ενόχληση στην αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση ή μια διογκωμένη σάλπιγγα μπορεί να υποδεικνύουν εξωμήτριο κύηση.
• Υπερηχογραφική εξέταση προκειμένου να ανιχνευθεί το έμβρυο μέσα στη σάλπιγγα. Συνήθως δεν αναδεικνύεται έμβρυο λόγω του ότι η διάγνωση γίνεται σε πρώιμα στάδια, οπότε και το κύημα είναι μικρό, αλλά παρατηρούνται ευρήματα όπως: διόγκωση σάλπιγγας, πάχυνση της ενδομητρικής κοιλότητας χωρίς κύημα εντός αυτής, ελεύθερο υγρό στον δουγλάσσειο (περιοχή πίσω από την μήτρα).

Ο γιατρός σας θα σας παρακολουθεί υπερηχογραφικά και με αιματολογικές εξετάσεις μέχρι να επαληθεύσει τη διάγνωση. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί λαπαρασκοπική εξέταση για να ελεγχθούν εσωτερικά οι σάλπιγγες και να απομακρυνθεί το έμβρυο.

Συνήθως η θεραπεία της εξωμητρίου σαλπιγγικής κύησης είναι χειρουργική. Σε περιπτώσεις μη επιπλεγμένης εξωμητρίου κύησης (χωρίς ρήξη) γίνεται λαπαροσκοπικά, με ή χωρίς διατήρηση της εμπλεκόμενης σάλπιγγας (ανάλογα με τα ευρήματα). Όταν έχει συμβεί ρήξη και υπάρχει εσωτερική αιμορραγία με συνυπάρχουσα αιμοδυναμική αστάθεια της ασθενούς η αντιμετώπιση γίνεται με λαπαροτομία (ανοιχτό χειρουργείο) και αφαιρείται η πάσχουσα σάλπιγγα.

Όταν η εξωμήτριος κύηση εντοπίζεται σε άλλο σημείο πλην της σάλπιγγας, τότε η αντιμετώπιση εξαρτάται από την περίπτωση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάλογα με τα αρχικά επίπεδα της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, το μέγεθος της εξωμητρίου κύησης και την παρουσία ή μη εμβρυϊκής καρδιακής λειτουργίας, μπορεί αντί της χειρουργικής προσέγγισης να χορηγηθεί μεθοτρεξάτη ενδομυϊκά σε διάφορα σχήματα.

Αν η εξωμήτριος τερματιστεί νωρίς και η σάλπιγγα σωθεί, πιθανότατα θα μπορείτε να μείνετε έγκυος και να γεννήσετε φυσιολογικά. Ακόμη κι αν η μια σάλπιγγα χαθεί, μπορείτε να έχετε μια φυσιολογική εγκυμοσύνη, εφόσον η άλλη σάλπιγγα λειτουργεί φυσιολογικά.

Σε περίπτωση σοβαρής βλάβης των δύο σαλπίγγων μια υγιής εγκυμοσύνη είναι εφικτή χάρη στις δυνατότητες που παρέχει η εξωσωματική γονιμοποίηση, κατά την οποία το έμβρυο εμφυτεύεται κατευθείαν στη μήτρα.

Οι γυναίκες με ιστορικό εξωμητρίου παρουσιάζουν σχετικά αυξημένες πιθανότητες (10-15%) να ξαναέχουν μια εξωμήτριο εγκυμοσύνη στο μέλλον.